In dit dubbelinterview, naar aanleiding van de gezamenlijke campagne van Alterfin en Rikolto, delen ze hun bezorgdheden én redenen tot hoop in deze uitdagende tijden.

Rikolto is een van de oprichters van Alterfin. Waarom geloofden jullie toen meteen in dat nieuwe financieringsmodel?

C.C.: Op het terrein merkten we dat de boeren die wij ondersteunden nood hadden aan financiering om te groeien en toegang te krijgen tot markten. Maar banken sprongen daar totaal niet op in. Er was nood aan aangepaste financiering, en Alterfin bood daar een antwoord op.

C.G.: Rikolto maakt vandaag nog steeds deel uit van onze Raad van Bestuur. Ik wil van de gelegenheid gebruik maken om Chris te bedanken: hij heeft daar tien jaar in gezeten en zijn expertise in landbouw was van onschatbare waarde.

Wat zijn de belangrijkste gelijkenissen tussen Alterfin en Rikolto? En waarin verschillen of vullen jullie elkaar aan?

C.C.: Wij werken als ngo. We ondersteunen boerenorganisaties zodat ze zich kunnen professionaliseren en integreren in landbouwwaardeketens. Maar op een bepaald moment botsen we op de grenzen van onze mogelijkheden. Dan hebben we spelers zoals Alterfin nodig.

C.G.: Wat mij opvalt, is dat onze organisaties 30 jaar na de oprichting van Alterfin nog altijd zo goed op elkaar afgestemd zijn qua waarden en doelen.

Rikolto werkt aan het structureren van waardeketens en creëert eerlijke markten, waarin organisaties zoals onze partners zich vervolgens kunnen integreren. We hebben trouwens ook een aantal gemeenschappelijke partners.

Wat waarderen jullie het meest in elkaar en in jullie samenwerking?

C.G.: Rikolto heeft ons enorm geholpen op het vlak van impactevaluatie. Vaak worden zulke evaluaties aan de kant geschoven: te complex, te academisch, of te duur in tijd en middelen. Maar dankzij de begeleiding van Rikolto vonden we een tool die tegelijk ambitieus is én aansluit bij onze visie: FarmVoices. Daarmee verzamelen we rechtstreekse getuigenissen van de mensen die door onze partners worden ondersteund. Het is veel meer dan een rapportagetool – het is een echt stuurinstrument voor ons werk op het terrein.

Daarnaast waardeer ik de rol die Rikolto speelt in ons bestuur en in de kennisdeling tussen onze organisaties.

C.C.: Ik heb gezien hoe Alterfin zich steeds verder heeft geprofessionaliseerd en hoe ‘impact’ steeds centraler is komen te staan. Dat is echt niet evident – dat weten wij maar al te goed.

Alterfin onderscheidt zich ook door een heel duidelijke en transparante aanpak qua aanbod, selectiecriteria en voorwaarden bij de selectie van haar partners.

En we mogen niet vergeten dat we samen ook Kampani hebben opgericht, een fonds voor duurzame familiale landbouw dat mooi aansluit bij wat Alterfin doet.

Innovatie is belangrijk bij Rikolto. Kun je enkele voorbeelden geven waar je bijzonder trots op bent?

C.C.: Innovatie zit in ons DNA, en dat wordt in de sector ook erkend. Een voorbeeld is ons werk binnen het Living Income Model. We hebben het concept van een leefbaar inkomen niet uitgevonden, maar we zetten wél concrete stappen om het samen met partners zoals Colruyt, Puratos en Lidl in de praktijk te brengen.

Die bedrijven engageren zich om hogere premies te betalen zodat producenten een leefbaar inkomen kunnen verdienen—soms zelfs meer dan de fairtradeprijs. Tegelijk krijgen boeren steun om hun veerkracht te versterken, bijvoorbeeld via inkomensdiversificatie, agroforestry of verhoging van de productiviteit.

Belangrijk om te begrijpen: het Living Income Model draait niet alleen om prijs. Het vraagt ook langdurige relaties, voorfinanciering en gedeelde risico’s. Precies daarom werkt het model enkel als alle schakels in de keten echt mee aan tafel zitten.

In België hebben we een model ontwikkeld om gezonde en duurzame maaltijden aan te bieden in een netwerk van Vlaamse scholen. Dat deden we in samenwerking met cateraars, scholen en lokale overheden. Ons doel blijft altijd hetzelfde: niet alleen anderen aansporen tot verandering, maar ook economische modellen uitwerken én toepassen die echt werken.

C.G.: Dat is iets wat me opvalt bij Rikolto: jullie zijn altijd bezig met nieuwe projecten – en het zijn geen niche-initiatieven. Jullie slagen erin om grote spelers mee te krijgen, zelfs als die in eerste instantie niet per se jullie visie delen.

En bij Alterfin, welke rol speelt innovatie daar?

C.G.: Innovatie is voor Alterfin geen doel op zich, al moedigen we onze partners wel aan om hun werking te moderniseren.

Maar het frappantste blijft: hoewel Alterfin al 30 jaar bestaat, vinden mensen ons model nog steeds innovatief.

Impactfinanciering, een coöperatief model, ondersteuning van duurzame landbouw… Dat is op zich niet baanbrekend, maar er zijn nauwelijks spelers die het doen. Zelfs vandaag blijft het ontzettend moeilijk om financiering te vinden voor landbouwprojecten.

C.C.: Wat ik zeker innovatief vind aan Alterfin, is dat jullie erin geslaagd zijn een werkbaar businessmodel te ontwikkelen dat focust op financiering binnen de landbouw.

Hoe hebben jullie de mentaliteiten zien evolueren in de afgelopen 30 jaar?

C.G.: Eerlijk gezegd is er in de financiële wereld niet zo veel veranderd. Ja, er zijn meer impactfinanciers, maar verder wordt de sector alleen maar complexer en blijft ze losstaan van de mensen en de reële economie.

Er is nood aan meer aandacht voor het welzijn van mens en planeet — en ook aan meer transparantie.

Er ligt dus nog veel werk op de plank. Daarom delen we graag onze kennis, in de hoop anderen te inspireren om hetzelfde te doen.

C.C.: Als we kijken naar de voedselketens, zien we zowel vooruitgang als achteruitgang. Voeding is een gevoelig thema — het raakt aan cultuur, identiteit en dagelijkse gewoontes. Dat maakt het zowel persoonlijk als politiek.

In Europa is er in sommige landen een mooie opmars geweest van biologische landbouw en plantaardige voeding.

Maar recent gaan we weer achteruit: milieuregels worden versoepeld, zowel nationaal als internationaal.

Ik zie hoop op twee niveaus:

1. Ten eerste lokaal. Steeds meer steden nemen het voortouw in voedselbeleid, en dat leidt vaak tot interessante resultaten.
2. Ten tweede bij bedrijven. Grote retailers hebben eindelijk begrepen dat zij de vraag mee kunnen beïnvloeden.

In het verleden zeiden ze nog: "Fairtradeproducten? Daar is geen vraag naar." Nu beseffen ze: Als ze het aanbod creëren, komt de vraag vanzelf.

Ironisch genoeg zijn het vandaag net die grote bedrijven die druk zetten op beleidsmakers. Ze hebben intern veel inspanningen geleverd – duurzaamheidsteams opgericht, aankoopprocessen aangepast – en botsen nu op een overheidsbeleid dat hen weer naar achter duwt.

De politieke context is momenteel weinig rooskleurig. Veel organisaties voelen de impact van besparingen. Wat betekent dat voor Alterfin en Rikolto?

C.C.: Het zijn moeilijke tijden, daar hoeven we niet flauw over te doen. Drie van onze programma’s met financiering van USAID zijn stopgezet of nooit opgestart.

‍De afbouw van USAID zal de komende jaren nog zware gevolgen hebben. We zijn sterk afhankelijk van multilaterale subsidies, maar de toekomst daarvan is onzeker.

C.G.: Aan onze kant zijn we niet afhankelijk van subsidies, maar het mogelijke afschaffen van het fiscale voordeel voor duurzame financiering zal ons waarschijnlijk wel raken. Nochtans levert die maatregel de staat vrijwel niets op.

Ik hoop – en ik ben ervan overtuigd – dat mensen verder zullen kijken dan het fiscale voordeel, want hun geld stelt Alterfin in staat om echte waarde te creëren.

Er is ook een indirect effect: de vermindering van internationale hulp verzwakt de context en de mensen met wie we samenwerken. Net daarom zijn we ervan overtuigd dat we vandaag net méér moeten doen.

Hoe reageren jullie op die veranderende context?

C.C.: We zullen onze inkomstenbronnen verder moeten diversifiëren en meer samenwerkingen aangaan met privéfondsen, bedrijven, enz. En vooral: in deze tijd van vermoeidheid en wantrouwen moeten we het geloof in ontwikkelingssamenwerking terug aanwakkeren.

We moeten aantonen dat het werkt, met positieve verhalen en getuigenissen. Zoals in onze gezamenlijke campagne met Alterfin.

C.G.: Inderdaad. We moeten opnieuw verbinding creëren. Tonen hoe een gift of investering leidt tot tastbare resultaten.

Herinneren dat solidariteit win-win is – een investering in een betere wereld – en niet zomaar een manier om je geweten te sussen.

Mensen hebben nood aan hoop en oplossingen. En dat is precies wat Alterfin, Rikolto en zoveel andere organisaties in België bieden. Daar willen we in onze campagne de nadruk op leggen.